Benieuwd naar de Brabantse Kouters trok ik deze week voor wat een lentewandeling had kunnen zijn — zucht — naar Asse. Ik maakte er de Kruisborrewandeling die me via knooppunten over de ‘weg oem’ langs diverse kleine kapelletjes en groene plekjes bracht. ‘Groen’ als in de ‘Groene Gordel’, dat stukje authentiek gebleven Vlaams-Brabant dat onze hoofdstad liefdevol omarmt. Het was helaas geen zonnige lentedag, mijn vriendin Laura kwam onze afspraak niet na, maar toch genoot ik met volle teugen van het religieuze erfgoed en het ontluikende groen. In deze post vertel ik je wat de Kruisborrewandeling zoal in petto heeft. Onderaan vind je zoals steeds alle praktische informatie om zelf op pad te gaan.
Groene Gordel en Brabantse Kouters
De oorsprong van de Brabantse Kouters gaat terug tot de akkercomplexen uit de Gallo-Romeinse periode en de vroegste middeleeuwen. In Asse zijn deze grote open akkers verspreid over meerdere heuvelruggen die samenkomen in het hoger gelegen centrum van de gemeente. Dat deze hoogteligging in een verder vrij heuvelachtige omgeving strategische voordelen had, was ook de Romeinen niet ontgaan. Reeds vroeg in de geschiedenis werd Asse zo behalve een niet te onderschatten militair en administratief centrum, ook een belangrijk verkeersknooppunt. Wanneer in de 11de eeuw het nabijgelegen Brussel een gewichtige handelshub werd, nam het belang van de gemeente nog verder toe.
Omwille van de strategische ligging op de grens van het hertogdom Brabant en het graafschap Vlaanderen, was Asse meermaals de inzet van vijandelijkheden. Van de 12de tot en met de 18de eeuw was het een belangrijk centrum voor de ontginning van zandsteen; later werd landbouw nagenoeg de enige productieve bedrijvigheid, vooral in functie van de bevoorrading van de nabijgelegen hoofdstad. De streek ontwikkelde zich geleidelijk aan tot Brabants centrum van de hopteelt, het zogenaamde ‘hopkwartier’. Toen ook de hopteelt nagenoeg helemaal uit het landschap verdween, kwamen groente- en fruitteelt in de plaats.
Vandaag is Asse een deels verstedelijkte gemeente gelegen aan de drukke verkeersaders (E40, N9) tussen Brussel en Gent. Het maakt deel uit van de zogenaamde Groene Gordel, de landelijke zone rond het Brussels Hoofdstedelijk Gewest. Dit gebied is opgedeeld in drie kleinere regio’s: het Pajottenland in het westen, de Brabantse Kouters in het noorden en het Dijleland in het oosten. Asse maakt zowel deel uit van de Brabantse Kouters als van het Pajottenland.
De Kruisborre
De Kruisborrekapel — een verbastering van de naam ‘Kruisbron’ die aan de kapel ontspringt — werd gebouwd op de plaats waar het mirakel van het Heilige Kruis plaatsvond. Het verhaal gaat dat een arme vrouw uit het gehucht Koudertaverent voor een grote som geld de Heilige Hostie die ze met Pasen zou ontvangen verpatste aan enkele Joden. Ze kreeg echter wroeging en verstopte de hostie in een dorre elzenstuik die daarop miraculeus herleefde en zelfs begon te bloeien. Dit bracht natuurlijk een stormloop van pelgrims teweeg, wat dan weer de toorn van een boer veroorzaakte omdat hij zijn gewassen vertrappeld zag door de vele gelovigen. In een vlaag van woede hakte de boer de elzenstruik om en kijk, een nieuw wonder geschiedde: de spaanders vielen zowaar neer in de vorm van een kruis, bedekt met een druppel bloed …
Tot aan de Tweede Wereldoorlog werd ‘de Kruisborre’ druk bezocht door gelovigen die de ‘weg oem’ deden: een ommegang langs verscheidene kapelletjes en veldkruisen, door bedevaarders opgericht uit dank voor verkregen gunsten. De Kruisborrekapel, die in de loop der eeuwen meermaals vernield en hersteld werd, geniet sinds 1962 samen met de omgeving bescherming als cultuurhistorisch landschap. In 2016 liet het gemeentebestuur van Asse in samenwerking met andere instanties de kapellen en kruisen van de Kruisborre-ommegang restaureren. Bij elke kapel en bij elk kruis werd een keurig infobord geplaatst. Ook de trage wegen langs deze erfgoedelementen kregen toen een opwaardering.
Natuur en landschap
De stroom aan pelgrims is inmiddels opgedroogd (al gaat er op paasmaandag nog steeds een ommegang naar de Kruisborre) en op initiatief van de gemeente werd de kapellekesweg herschapen tot een mooie wandelroute. Hoewel de talrijke erfgoedelementen zeker en vast interessante blikvangers zijn, vormen zij wat mij betreft niet het enige hoogtepunt van de wandeling.
Letterlijk valt die eer te beurt aan het hoogste punt van Asse, de Putberg, maar ook de zachtglooiende kouters, beboste plateaus en andere stukjes authentieke natuur (weides, boomgaarden, poelen enz.) scheren — pun intended — hoge toppen. De Kruisborrevallei, in het gehucht Koudertaverent, wordt dan ook terecht één van de mooiste stukjes Assese natuur genoemd. Op de Kruisborrewandeling verken je dit alles hoofdzakelijk via charmante onverharde en soms holle trage wegen, sommige met een welluidende naam als ‘Dweerschen Broekkeweg’.
Dat ene minpuntje
Mijn voorliefde voor de Vlaamse Ardennen steek ik niet onder stoelen of banken, maar recent wist ook het Pajottenland een plekje in mijn hart te veroveren. De Brabantse Kouters komen aardig in de buurt en bijna had ik de prachtige Kruisborrewandeling een ⭐ gegeven … ware het niet voor dat ene minpuntje. De spelbreker in kwestie was niet de grijze lucht, maar wel de nabijheid van grote verkeersaders. Hoewel ze niet te zien zijn op de wandelroute, hoor je ze wel. Misschien valt dit op kalmere momenten of als er minder wind is beter mee, maar op die bewuste woensdagnamiddag was het verkeersgeraas zachtjes doch permanent aanwezig, zelfs op stukjes waar ik mij visueel alleen op de wereld waande. Het was alsof ik de hoofdstad voelde trekken, haar vibraties waarneembaar tot in Asse …
Praktisch
Bronnen: Inventaris Onroerend Erfgoed, Toerisme Vlaams Brabant, Gemeente Asse
Ik kwam op mijn route geen obstakels tegen. Blijf echter steeds alert. Ik kan niet verantwoordelijk gesteld worden voor onvolledige en/of niet accurate routebeschrijvingen. Ik kan in geen geval aansprakelijk gesteld worden voor enig direct of indirect verlies of schade voortkomend of verbonden met het gebruik van deze website. Vind je mijn foto’s mooi? Fijn! Wil je foto’s van mijn blog gebruiken? Vraag dan eerst om toestemming!