Het zou één van die zeldzame lentedagen worden — a.k.a. ‘een dag voor het weer zou gaan regenen’ — en op de koop toe een feestdag. Op 1 mei nam ik mijn wandelschoenen mee naar de groene rand rond Brussel in de hoop nog een prijsbeest te strikken. Op de Gravenboswandeling in Humbeek (Grimbergen) verkende ik de bossen rond het ’s Gravenkasteel. In dit artikel vertel ik je alles over deze suggestieroute op het wandelnetwerk Brabantse Kouters. De start aan de Candèledreef, een prachtige dubbele rode beukendreef, zag er alvast veelbelovend uit!
Humbeek, ’t Sas en de Candèledreef
Humbeek is een klein landelijk dorp in de provincie Vlaams-Brabant en een deelgemeente van Grimbergen. De naam van de gemeente, voor het eerst vermeld in 980, verwijst naar een ’troebele beek’. De belangrijkste beek is de Meiskensbeek, die vandaag sterk vervuild is met huishoudelijk afvalwater van Humbeek. Maar er is hoop op verbetering zodra de gemeentelijke rioleringen aangesloten zijn op de waterzuiveringsinstallaties. De Meiskensbeek vloeit verderop in de Sasbeek, een kunstmatige rechte beek die parallel loopt met het kanaal van Willebroek en erin uitmondt ter hoogte van Kapelle-op-den-Bos.
De aanleg van het kanaal van Willebroek (ook Willebroekse Vaart of kanaal Brussel-Schelde) in 1550-1561 zorgde ervoor dat het dorp Humbeek destijds aan belang won. Nochtans was er veel eerder ook al interesse voor het gebied. Hoewel Humbeek niet gelegen is aan een Romeinse weg, zou er wel degelijk een Gallo-Romeinse en naar men vermoedt zelfs een Frankische nederzetting geweest zijn. De heerlijkheid Humbeek kent een ingewikkelde geschiedenis waarop ik hier niet zal ingaan. Pas tegen het einde van het ancien régime, na de afschaffing van de feodale instellingen, werd Humbeek een gemeente. Het Kasteel van de heren van Humbeek kwam in handen van de families le Candèle-Lunden-t’Serstevens en is na meer dan 200 jaar nog steeds in hun bezit.
Door de vaart werd Humbeek in twee ongelijke delen verdeeld. De bouw van een sas resulteerde in het ontstaan van een nieuwe wijk, ’t Sas genaamd. De huidige indrukwekkende Humbeek Sasbrug dateert uit 1968 en vervangt de eerdere door de wereldoorlogen geteisterde bruggen. Ook de nieuwe brug bleef evenwel niet van euvel gespaard. De kolossale betonen hefbrug was in 2023 tijdelijk onbeschikbaar na de zoveelste aanvaring.
De Gravenboswandeling start zo’n 185 m verderop, aan de Lourdesgrot op de hoek van de Westvaartdijk en de Candèledreef (ook wel Sasdreef genoemd en officieel ‘voetweg 63’) die naar het ’s Gravenkasteel leidt. Het was de familie le Candèle die in 1804 de prachtige rode beukendreef liet aanleggen. De opvallende rode kleur van beukenbladeren in de lente komt door het pigment anthocyaan, dat naast het gebruikelijke groene chlorofyl in de bladeren voorkomt. Dit anthocyaan absorbeert bepaalde golflengten van licht, wat de bladeren hun kenmerkende rode of paarse tint geeft. Het pigment biedt bovendien bescherming tegen UV-straling en helpt de plant in de strijd tegen ziekten en plagen.
’s Gravenkasteel en -bos
Het ’s Gravenkasteel (ook wel Lundenkasteel genoemd) wordt voor het eerst vermeld in een akte van 1374 en werd hoogstwaarschijnlijk gebouwd door de familie Bouchout die het leen en alle rechten van Humbeek verwierf in de 14de eeuw. In de loop der eeuwen veranderde het kasteeldomein meermaals van eigenaar tot het in 1804 openbaar werd verkocht aan de Antwerpse rentenier baron André le Candèle. Via erfenis kwam het domein vervolgens in het bezit van de eveneens uit Antwerpen afkomstige familie Lunden. In 1995 werd het geërfd door de Brusselse familie t’Serstevens.
De directe omgeving rond het kasteel is helaas niet voor het grote publiek toegankelijk. Op het einde van de Candèledreef zie je het kasteel enkel in de verte schitteren. Het is een waterkasteel, ingeplant in een groot bomenrijk park met een oud drevenpatroon, ten noorden aansluitend bij het ’s Gravenbos. Hoewel veel van deze dreven verdwenen zijn, bleef de dubbele rode beukendreef gelukkig wel bewaard. Ook het hoofdpatroon van het ’s Gravenbos, een typisch 18de-eeuws sterrebos, bleef nagenoeg ongewijzigd. In tegenstelling tot vele andere, heeft dit bos in de 19de eeuw geen romantische aanpassingen ondergaan.
Het ’s Gravenbos bestaat grotendeels uit gemengd loofhout (eiken-beukenbos en essen-eikenbos). Ongeveer één derde is populierenaanplant. De Ferrariskaarten laten zien dat het bos al aanwezig was in de 18de eeuw. Het bos kent daarom een zeer waardevolle flora met voorjaarsbloeiers en enkele zeldzamere planten. Uiteraard vormt dit een prachtige leefomgeving voor de fauna, waaronder een voor de regio belangrijke populatie van de beschermde kamsalamander.
Suggestieroute
Humbeek bevindt zich op zo’n 15 km ten noorden van Brussel. De Gravenboswandeling is een suggestieroute op het wandelnetwerk Brabantse Kouters, maar de wandelknooppunten zijn niet bewegwijzerd op het terrein. De Brabantse Kouters maken deel uit van de Groene Gordel, een stukje authentiek gebleven Vlaams-Brabant dat onze hoofdstad omringt. De oorsprong van de Brabantse Kouters gaat terug tot de akkercomplexen uit de Gallo-Romeinse periode en de vroegste middeleeuwen.
De Gravenboswandeling start officieel op de Westvaartdijk langs het kanaal ter hoogte van de Mariagrot uit 1952. Voetweg 63, de zogenaamde Candèledreef, brengt je tot op zo’n 400 m van het kasteel. Via onverharde buurt- en voetwegen verken je vervolgens de ruimere omgeving van het kasteel, een ruraal gebied dat dooraderd is met beken en grachten. In de Driesstraat (vrijwel het enige echte stukje ‘baan’ — zo’n 200 m — op de gehele wandeling) zie je de de oude stoeterij van het kasteel, waarvan de gebouwen nu verhuurd worden aan een manege.
En dan komt, in mijn ogen, het mooiste stuk van de wandeling. Vanop de Driesbosweg — één van de oude toegangswegen naar het kasteel, gemarkeerd door de overblijfselen van enkele hekpijlers, vervaardigd door ‘A. Van Aerschot uit Herentals’ — zie je de fraaie achterkant van het kasteel, maar de voetweg brengt je en passant langs prachtige weilanden tot in het hart van het ’s Gravenbos.
Het bos is niet overal publiekelijk toegankelijk, maar toch voel je je er welkom. Hier en daar spot je de wit-rode markeringen van de GR128 (Vlaanderenroute) die Wissand (Frankrijk) met Aaken (Duitsland) verbindt en door het gebied kronkelt. Hoewel de paden door bos recht zijn, komt het geheel absoluut niet kunstmatig over. De Gravenboswandeling is 6,1 km lang, de paden zijn overwegend onverhard of althans niet toegankelijk voor gemotoriseerd verkeer. Het laatste stuk van de route, ongeveer 1 km, leg je af langs het jaagpad (deel van fietssnelweg F23 die Kapelle-op-den-Bos met Grimbergen, Vilvoorde en Brussel verbindt) om zo weer uit te komen bij de Mariagrot (met Mariapark).
Een uitzonderlijk prijsbeest heb ik met de Gravenboswandeling niet gescoord. Toch is deze suggestieroute op het wandelnetwerk Brabantse Kouters best een aanrader. Laat je verleiden door de majestueuze rode beukendreef die een levendig rood dak ontvouwt boven je hoofd, de vers omgeploegde kouters, weilanden die ooit bos waren of populierenbos dat ooit weiland was en tot slot het karaktervolle ’s Gravenbos. Hoewel het kasteel zich slechts als een stille getuige in de verte toont, voegt het een vleugje mysterie en grandeur toe aan je tocht. Het overwegend onverhard karakter (denk aan waterdichte schoenen) van de route is daarbij zeker een troef.
Onder de foto’s vind je alle praktische informatie over de Gravenboswandeling.
Download hier het GPS (GPX) bestand van de route:
Download hier de wandelknooppunten van de route:
Bronnen: Inventaris Onroerend Erfgoed, Natuurpunt
Ik kwam op mijn route geen obstakels tegen. Blijf echter steeds alert. Ik kan niet verantwoordelijk gesteld worden voor onvolledige en/of niet accurate routebeschrijvingen. Ik kan in geen geval aansprakelijk gesteld worden voor enig direct of indirect verlies, schade of letsel voortkomend uit of verbonden aan het gebruik van deze website. Vind je mijn foto’s mooi? Fijn! Wil je foto’s van mijn blog gebruiken? Vraag dan eerst om toestemming!