Vorige week flirtte ik met de taalgrens, maar deze week richtte ik mijn pijlen op de grens met Zeeuws-Vlaanderen, waar Nederlandse nuchterheid samenvloeit met Vlaamse charme. Hier strekken uitgestrekte polders zich uit als een vlakke mozaïek van groen, doorkruist door kronkelende kreken, omarmd door beschermende dijken. Ik geef toe: het waren omstandigheden die me erheen brachten, maar ik besloot het nuttige aan het aangename te koppelen en deze route langs de omwalling van het charmante Maldegemse dorpje Middelburg kon mij onverwachts bijzonder bekoren. Polderen én vlonderen op een dag die al heel even rook naar de lente, it was a match made in heaven.
Maldegems Middelburg
Het Vlaamse Middelburg werd halverwege de 15de eeuw gesticht door Pieter Bladelin, raadsheer in dienst van de hertogen Filips de Goede en Karel de Stoute, en schatbewaarder van de Orde van het Gulden Vlies. Het stadje werd gebouwd op de plek van een bestaande hoeve, het zogenaamde ‘Hof van Middelburg’, dat al een paar eeuwen eerder werd opgericht door de abdij van Middelburg in het Nederlandse Zeeland. In 1440 kocht Pieter Bladelin deze hoeve en enkele jaren later begon hij met de bouw van een kasteel. Hierop volgde een heuse stedelijke ontwikkeling, inclusief de bouw van een kerk, een stadhuis, een hospitaal, woningen, een molen, stadsmuren en -poorten.
Vanaf 1453 was Middelburg verbonden met Gent via een verbindingskanaal, het Middelburgs Vaardeken, en kende het een periode van welvaart. In 1458 verwierf het stadje stadsrechten en in 1617 werd het verheven tot graafschap. Echter, door de verzanding van het Zwin, godsdienstoorlogen en overstromingen werd het stadje uiteindelijk teruggebracht tot een klein dorp. Middelburg kreeg het ook zwaar te verduren tijdens de Tweede Wereldoorlog en na de verwoestende beschietingen in oktober ’44 bleef nagenoeg alleen de kerk overeind.
Vandaag is het dorpje Middelburg een deelgemeente van Maldegem. Zichtbare relicten zijn er vrijwel niet meer, maar resten in het landschap en vooral in de bodem getuigen van het rijkgevulde verleden. Zo zijn de oorspronkelijke stedenbouwkundige structuur en het stratenpatroon nog goed herkenbaar en beschermd als archeologische zone. Als gestichte stad (één van de weinige in Vlaanderen) kenmerkte Middelburg zich namelijk door een zeer planmatige lay-out. Sinds de late middeleeuwen werden er in de dorpskern geen nieuwe straten meer aangelegd, enkel aan de westzijde net buiten de stadsomwalling werd een nieuwe woonwijk toegevoegd. Bij de aanleg hiervan kwamen de ondergrondse resten van het kasteel van Pieter Bladelin aan het licht. Elders, in de Kloosterstraat, zijn er sporen te vinden van het eerste Arme Klarenklooster in België (16de eeuw). De rijhuizen met onbeschilderde bakstenen gevels zijn dan weer kenmerkend voor de heropbouw na WO II.
De Meulekreek
Officieel start de Maldegems Middelburg wandelroute van Routen ter hoogte van wandelknooppunt 53 op de Schorreweg. Ik volgde echter de aanwijzingen om te parkeren in de buurt van de kerk en vatte de wandeling aan op de hoek van de Middelburgse Kerkstraat (ja, de straat noemt echt zo) en de Groene Markt. Daar volgde ik de pijltjes richting KP 53, waardoor ik begon met wat eigenlijk de apotheose van deze wandeling had moeten zijn: natuurgebied de Meulekreek, dat de grens met Nederland vormt.
Met de Meulekreek probeerden de Nederlanders in 1583 een Spaanse aanval tegen te houden. Vandaag stroomt het watertje door een vreedzaam natuurgebied met een vogelkijkhut en een vlonderpad. Je vindt er ook nog enkele tramsporen die herinneren aan de oude tramlijn Gent-Aardenburg. Deze verzorgde tijdens het begin van de 20ste eeuw de verbinding met de rest van het Meetjesland.
Vlakke polders zijn niet zo mijn ding, maar vlakke polders met een vlonderdpad zijn, well … a thing. Hoewel het dorp vlakbij is, geniet je in domein de Meulekreek van een ongelofelijke rust en kan je je blik hier bijna op oneindig richten (of in ieder geval toch over landsgrenzen heen).
Krekengebied
Eens voorbij de Kasteelstraat stap je de natuur in die dooraderd is van oude kreken en waterlopen, sommige op natuurlijke wijze ontstaan, andere grotendeels door mensen gegraven. Een ferme kilometer leg je nog af langs de verharde Hoornstraat parallel aan de Verloren Kreek, maar wat verderop trek je best je waterdichte wandelschoenen aan. De totale wandeling van zo’n 6,7 km is trouwens voor een goede 76 % onverhard.
Op wat ooit een smokkelpad was, maakt een (omgevallen) grenspaal duidelijk dat je Nederland binnenwandelt. Vanop de verhoogde dijk heb je een prachtig uitzicht op het krekengebied. Waterloopjes met historisch geladen namen zoals de Verloren Kreek en de Papenkreek bepalen hier het landschap, dat bestaat uit verschillende habitatsoorten. Moerasland en rietvelden maken het hier tot een belangrijk leefgebied voor diverse planten- en diersoorten.
Langs de Papenpolderdijk (grondgebied Sluis), omzoomd door statige populieren, wandel je vervolgens terug richting het dorp en dus de Belgische grens. Deze steek je over via het Kerkepadje waar je herinnerd wordt aan de Dodendraad uit WO I. Tijdens de Eerste Wereldoorlog plaatsten de Duitsers langs de Belgisch-Nederlandse grens een meer dan twee meter hoge elektrische versperring van in totaal 350 km lang. Langs delen van het vroegere tracé van deze hoogspanningslijn plantte men in 2018 (100 jaar na de afbraak van de draad) witte krokussen om de zogenaamde ‘Dodendraad’ te herdenken. Wanneer dit krokussenlint tegen de lente in bloei staat, doen de krokussen denken aan de witte isolatoren van de elektrische draad die aan velen het leven gekost heeft.
Prikkelende wandeling
In Zeeuws-Vlaanderen rijzen steden en dorpjes doordrenkt van eeuwenoude verhalen en doorweven met geschiedenis op uit het vlakke doorwaterde land. Middelburg heeft zeker één en ander te bieden op geschiedkundig vlak. Het stadje/dorp kende een merkwaardige en turbulente geschiedenis waarover archeologisch onderzoek steeds meer onthult. De archeologische sites stellen an sich misschien niet veel meer voor, maar ze prikkelden mijn nieuwsgierigheid en fantasie des te meer.
Ik ben fan van platte schoenen, maar niet van platte wandelingen en toch kon deze knooppuntenwandeling mij bijzonder bekoren. Of het beter is om te starten met natuurgebied de Meulebeek of het voor het einde te bewaren, dat laat ik in het midden — pun not intended. Er spreekt wel wat voor beide benaderingen. Rustgevend is het sowieso, geen drukke bedoening hier. Dat de wandeling voor mij die dag zo goed meegevallen is, was zeker ook te wijten aan mijn gezelschap en de zon met lente-allures.
Download hier het GPS (GPX) bestand van de route:
Download hier de wandelknooppunten van de route:
Bronnen: Inventaris Onroerend Erfgoed