Als newbie wielertoerist stond ik ooit onwetend en danseuse midden op de Berendries. Wist ik veel dat dit niet zomaar een heuvel in de Vlaamse Ardennen is, maar een plek waar fietslegendes worden geboren. Na die ene keer heb ik me niet meer aan de beklimming gewaagd — althans niet met derailleur en zonder onderbroek — maar vorige week bracht de Berendries wandelroute me wel terug naar deze kuitenbijter van formaat. Omdat net iets te veel wandelaars startten aan hetzelfde knooppunt, besloot ik de suggestieroute van Routen in de omgekeerde volgorde te maken. In deze post neem ik je mee naar het uitdagende landschap van de Vlaamse Ardennen waar elke bocht een nieuw uitzicht brengt en waar de Berendries letterlijk het hoogtepunt is, maar figuurlijk slechts één van de vele.
Sint-Hubertusplein
De Berendries wandelroute is een suggestieroute op het knooppuntennetwerk Zwalmvallei dat naast Bronbossen en Getuigenheuvels één van de drie grote wandelnetwerken van de Vlaamse Ardennen is. Schilderachtige dorpjes liggen er verspreid over glooiende heuvels en zijn verbonden door een netwerk van meer dan 200 km wandelpaden via officiële, bewegwijzerde knooppunten.
De Berendries wandelroute begint op het Sint-Hubertusplein in Sint-Maria-Oudenhove, waar de tijd lijkt te vertragen en de sfeer doordrenkt is van geschiedenis en gemeenschapsgevoel. Sinds 1977 hoort de gemeente deels bij Zottegem en deels bij Brakel. De oorspronkelijke landbouwgemeenschap heeft er door de eeuwen heen haar rustieke karakter behouden.
Op de Berendries wandelroute verken je 12,5 km lang één van de mooiste regio’s van de Vlaamse Ardennen. Je sprokkelt in totaal zo’n 221 hoogtemeters bij elkaar. Volgens de routeplanner is de route ongeveer voor de helft verhard, maar dat vraagt toch enige nuance. Verhard terrein betekent niet noodzakelijk asfalt of beton, maar kan bijvoorbeeld ook grind, schors of nog een andere (relatief droge) ondergrond zijn. Laat je zeker niet afschrikken door dat cijfer: naar mijn gevoel wandelde ik hoofdzakelijk over onverharde (en vaak héél drassige) paden. Wees gerust: drukke straten zijn op de Berendries wandelroute niet aan de orde; sowieso wandel je überhaupt niet vaak langs straten op deze route.
Het eerste knooppuntenpaaltje bevindt zich niet op het dorpsplein zelf, maar aan het einde van de doodlopende weg die naar de Onze-Lieve-Vrouw-Hemelvaartkerk leidt. Zoals gezegd volgde ik de route in omgekeerde richting, wat aangezien het een knooppuntenwandeling betreft geen enkel probleem vormde. Ik bespreek in dit artikel de route zoals ik ze ervaarde en deel onderaan de knooppunten in deze volgorde.
Nadat ik vanaf de Onze-Lieve-Vrouw-Hemelvaartkerk, en passant langs het ommuurde kerkhof, écht aan de wandeling begon, kwam ik al snel terecht op een onverhard bemodderd pad. Het zou één van vele worden … Zálig!
Middenloop Zwalm
Anno 2020 was de Zwalmstreek voor mij nog een grote onbekende, maar sinds ik er mijn eerste wandelpasjes zette, ben ik er niet meer weg te slaan. Het is een agrarisch gebleven streek, waar authenticiteit nog een natuurlijk gegeven is. Schitterende vergezichten omkaderen er schilderachtige dorpskernen. Hier zijn het, op een enkele onvermijdelijke verbindingsweg na, geen drukke wegen maar beekvalleien die het landschap doorsnijden. Je wandelt er langs holle wegen, prachtige kouters, goed verstopte buurtpaden en pittoreske beekoevers.
De oorsprong van de Zwalm of Zwalmbeek bevindt zich nabij de Waalse grens. Vanaf haar bron kronkelt de kleine rivier door het landschap om uiteindelijk uit te monden in de Bovenschelde. Langs haar loop wordt de meanderende Zwalm gevoed door verschillende vaak kalkrijke bronbeken. Ter hoogte van Nederbrakel convergeren deze beken in één vallei: de vallei van de Zwalmbeek.
Middenloop Zwalm is een erkend natuurreservaat op het grondgebied van Zottegem, Zwalm en Brakel. Het reservaat bestaat uit diverse deelgebieden, waarvan je er op de Berendries enkele aandoet. Na de start aan de kerk van Sint-Maria-Oudenhove — de naam van het dorp is trouwens een verwijzing naar het ontstaan van een gemeenschap rond een hoeve of (‘hof’) die er altijd al (‘van ouds’) heeft gestaan — zetten trage wegen meteen de toon voor wat je verder op de wandeling mag verwachten: vertragen op onverharde paden afgewisseld met doorstappen op keurig aangelegde wandelpaden, maar altijd tussen landelijk schoon.
De vedette: de Berendries
Stel je voor, de Berendries, een iconische heuvel in de Vlaamse Ardennen, waar zelfs de sterkste fietswielen beginnen te bibberen en de versnellingen smeken om genade. Als wandelaar betreed je hier een legendarische beklimming die gewaagde wielrenners in bescheiden wandelaars verandert. De start van de klim lijkt onschuldig, bijna uitnodigend zelfs, maar al snel wordt duidelijk dat deze ‘heuvel’ een gevoel voor humor heeft.
Op dit podium van de Vlaamse Ardennen beklaagde ik het mij heel even dat ik de knooppunten in de andere richting volgde. Op de wandeling van Routen daal je de Berendries af, maar ik mocht klimmen — joepie (sarcastisch)! Maar vergeet niet dat wat omhoog gaat, ook weer omlaag moet, dus dat maak je elders op de route wel weer goed.
Een buurtwegel ergens halverwege de Berendries leidt je weg van het geasfalteerde parcours dat de wielrenners plachten te volgen — deze beruchte helling uit de Ronde heeft geen kasseien meer — zodat je via onverharde wegels verder wandelt langs prachtige landschapselementen helemaal tot aan het Mijnwerkerspad.
Co-stars: het Jansveld en de Vossenwegel
De wandelroute mag dan misschien vernoemd zijn naar de Berendries, de deelgebieden van natuurgebied Middenloop Zwalm stelen misschien wel de show. Het Jansveld is een combinatie van bosjes en drassige weilanden. Omdat het gebied onderhevig is aan kwel, houdt een mooi vlonderpad hier jouw voeten droog. Het pad is op zijn mooist wanneer lente- en zomerbloeiers in vol ornaat staan.
Het Vossenhol is eveneens een klein reservaat, maar toch zo karakteristiek voor de Vlaamse Ardennen. Aanzienlijke hoogteverschillen maken er de dienst uit. Je vindt er een afwisseling van weilanden, akkers, bomenrijen en restanten van bos. Omwille van de voedselarme ondergrond groeien er bijzondere plantensoorten.
Beide reservaatjes bieden een oase van rust. Hier kan geen wielerwedstrijd tegenop …
Prachtige wandelervaring
Hoewel ik zelf erg graag in de modder ploeter, denk ik dat de Berendries wandelroute meer mensen zal bekoren tijdens periodes van relatieve droogte. Een absoluut wow-gevoel had ik na de wandeling niet, maar dat had alles te maken met het weer — het was willen maar niet kunnen — en zéker niet met de route zelf. Ik twijfel er niet aan dat de Berendries wandelroute op een stralende lentedag van mij een ⭐ had gekregen.
Kortom, de Berendries-wandelroute is een ideale manier om even te ontsnappen aan de drukte en te genieten van een prachtige wandelervaring in dit unieke stukje België.
Download hier het GPS (GPX) bestand van de route:
Download hier de wandelknooppunten
Ik kwam op mijn route geen obstakels tegen. Blijf echter steeds alert. Ik kan niet verantwoordelijk gesteld worden voor onvolledige en/of niet accurate routebeschrijvingen. Ik kan in geen geval aansprakelijk gesteld worden voor enig direct of indirect verlies, schade of letsel voortkomend uit of verbonden aan het gebruik van deze website. Vind je mijn foto’s mooi? Fijn! Wil je foto’s van mijn blog gebruiken? Vraag dan eerst om toestemming!
Bronnen: Natuurpunt, Inventaris Onroerend Erfgoed