Of ik wist wie Ulrich Libbrecht was? Nee, maar toen ik hoorde dat hij één van de stichtende leden van het Milieufront Omer Wattez was, een vereniging die de natuur in de Vlaamse Ardennen ter harte neemt, wist ik dat ik de naam niet meer mocht vergeten. In Kluisbergen liep ik Filip tegen het lijf, een gedreven natuurgids en MOW-vrijwilliger, die vroeg of ik toevallig de Ulrich Libbrechtwandeling aan het maken was. Die dag niet, nee, maar mijn nieuwsgierigheid was zodanig geprikkeld dat ik de volgende dag al naar de glooiende streek terugkeerde om dat wel te doen. In deze post vertel ik je welke indruk deze inspirerende wandeling op het dak van Oost-Vlaanderen op mij maakte en waarom ze een uitstekend, zij het veel korter alternatief is voor de magnifieke Panorama wandelroute.
Ulrich Libbrecht en het Milieufront Omer Wattez
Je kan er niet omheen: de Vlaamse Ardennen zijn vandaag hét wandelwalhalla van Oost-Vlaanderen. Maar wist je dat Omer Wattez (1857-1935) al op het einde van de 19de eeuw Een hoekje van Zuid-Vlaanderen: Oudenaarde, Ronse en omstreken en in 1914 de uitgebreidere gids De Vlaamsche Ardennen. Wandelingen en uitstapjes in het land van Oudenaarde en Ronse schreef? Daarmee zette de vertaler/onderwijzer de toeristische regio op de kaart, al zou de echte erkenning pas veel later komen.
In de jaren ’70 van de vorige eeuw richtte filosoof en natuurbeschermer Ulrich Libbrecht (1928-2017) een vereniging op die zou opkomen voor de bescherming en het behoud van milieu, natuur en cultuurhistorisch erfgoed in de Vlaamse Ardennen. De ‘stichting’ vernoemde hij naar de in vergetelheid geraakte Omer Wattez. Één van de bekendste verwezenlijkingen van het MOW was het tegenhouden van de drukke A9, maar er zijn ook vele minder gekende initiatieven die stuk voor stuk de authenticiteit van de Vlaamse Ardennen wisten te vrijwaren.
In 2008 werd Ulrich Libbrecht, toen 80 jaar oud, ereburger van Kluisbergen en werd hem als eerbetoon een wandelroute aangeboden vertrekkend vanuit Zulzeke en zo verder langs zijn geliefde wandelpaden doorheen het inspirerende landschap. De vzw Libbrechtgenootschap wil het gedachtengoed van de professor emeritus levendig houden en het toegankelijk maken voor iedereen. Langsheen de route staan tekstborden die toegang geven tot zijn unieke gedachtenwereld.
De natuur is de weg.
Ulrich Libbrecht
Zulzeke
Eén van de bekendste heuvels van de Vlaamse Ardennen leende zijn naam aan Kluisbergen toen in 1971 de voormalige gemeenten Berchem, Kwaremont, Ruien en Zulzeke werden gefusioneerd. Zulzeke is de kleinste deelgemeente van Kluisbergen, maar hier bevindt zich wel het hoogste punt van de provincie, namelijk de Hotondberg (150 m).
De vondst van mesolithische artefacten op de Hotondberg getuigt van menselijke aanwezigheid in de steentijd. De naam Hotond zou teruggaan op het Latijnse tumba en mogelijk ‘hogergelegen begraafplaats’ betekenen. De gemeentenaam Zulzeke zelf komt in 1296 voor het eerst in bronnen voor en is een Gallo-Romeinse nederzettingsnaam afgeleid van de Latijnse persoonsnaam Sulcius.
Het landschap in Zulzeke is sterk heuvelachtig en kenmerkt zich door weidse vergezichten, diep ingesneden beekvalleien en beboste glooiingen. De Ulrich Libbrechtwandeling start aan de Sint-Jan-in-de-Oliekerk (een verwijzing naar de legende over apostel Johannes die in Rome bij wijze van marteling in een bad met hete olie werd gegooid). Op het kerkhofje daar, in de schaduw van een lindeboom, ligt Ulrich Libbrecht begraven. Op zijn grafsteen, die er uitziet als een kleine doopvont, staat te lezen: “De weg is wijzer dan de wegwijzer”. Woorden van een wijze man …
De weg is wijzer dan de wegwijzer.
Ulrich Libbrecht
Bewegwijzerde route langs trage wegen
De regio Kluisbergen is doorspekt met wandelknooppunten en maakt deel uit van Getuigenheuvels, één van de drie wandelnetwerken in de Vlaamse Ardennen. Het MOW ontwikkelde wandelkaarten waarop naast de provinciale wandelknooppunten ook eigen knooppunten staan. Bovendien vind je er alle trage wegen uit de streek op terug! Ideaal om je zonder het lawaai en gevaar van gemotoriseerd verkeer rustig en veilig doorheen het landschap te bewegen. En milieuvriendelijk ook, want trage wegen zijn belangrijke ecologische verbindingen tussen natuurgebieden, waarover niet alleen wij maar ook planten en dieren zich makkelijk kunnen verplaatsen.
De Ulrich Libbrechtwandeling bestaat uit drie gekleurde trajecten die je kan combineren tot twee lussen van 5,5 km (rood-groen) of 8 km (rood-blauw). Beide routes zijn duidelijk bewegwijzerd en lopen vaak samen met knooppunten. Ik volgde het rood-blauwe traject van 8 km waarvan zo’n 5 km identiek is aan de Panorama wandelroute (15,6 km), één van mijn all time favoriete wandelingen. Erg vond ik dat dus helemaal niet. Integendeel, ik ben blij dat ik met de Ulrich Libbrechtwandeling een weliswaar korter maar waardig alternatief voor die magnifieke wandeling gevonden heb.
Authentieke vergezichten
Na de start aan de kerk van Zulzeke, brengt de Libbrechtwandeling je onder andere via een kerkwegel naar de rand van het Elene- of Spijkerbos dat door zijn unieke ligging op een zuidhelling de hele dag door in het warme zonlicht baadt. Bij het verlaten van het bos, vanaf een bankje aan de bosrand, krijg je meteen een voorsmaakje van wat de rest van de wandeling in petto heeft: adembenemende panorama’s en schilderachtige tableaus waar een mens echt stil van wordt.
Men moet het Mysterie niet be-grijpen, maar er zich door laten grijpen.
Ulrich Libbrecht
Alleen maar hoogtes
Klimmetjes of afdalingen langs steile, soms glibberige holle wegen, draaimolentjes om begraasde weides te doorkruisen, trapjes omhoog naar de kouters enzovoort: het zijn maar enkele van de heerlijke verrassingen die de Ulrich Libbrechtwandeling te bieden heeft. Naar het einde van de wandeling toe kan je, na een steile klim en net zoals Ulrich Libbrecht dat placht te doen, vanop een bankje genieten van het vergezicht op de dorpskern van Zulzeke die tegen de boswand aanleunt, met op de achtergrond de Koppenberg. Het laatste stukje van de route leg je vervolgens af langs een onlangs gerenoveerde betonnen wegel die je rechtstreeks terug naar de kerk en de laatste rustplaats van de bezieler van de wandeling brengt. De Ulrich Libbrechtwandeling, of hoe een toevallige ontmoeting voor mij leidde tot een uiterst interessante uitwisseling van wandelideeën. Wordt vervolgd!
Ik weet niet waarom dit landschap zulke indruk op mij maakt. Maar ik blijf er altijd staan en citeer voor mezelf het slot van de Achtste Elegie uit de Duineser Elegien van Rilke: “Zoals hij op de laatste heuvel, die hem gans zijn dal nog eenmaal toont, zich omkeert, stilstaat, wijlt, zo leven wij en nemen altijd afscheid.”
Ulrich Libbrecht
Praktisch
Ik kwam op mijn route geen obstakels tegen. Blijf echter steeds alert. Ik kan niet verantwoordelijk gesteld worden voor onvolledige en/of niet accurate routebeschrijvingen. Ik kan in geen geval aansprakelijk gesteld worden voor enig direct of indirect verlies of schade voortkomend of verbonden met het gebruik van deze website. Vind je mijn foto’s mooi? Fijn! Wil je foto’s van mijn blog gebruiken? Vraag dan eerst om toestemming!