In het zuiden van Antwerpen, verscholen tussen de stedelijke reuzen, ligt een verborgen schat van biodiversiteit: de Hobokense Polder. Deze ferme brok natuur biedt een verrassende ontsnapping aan de drukte van de nabijgelegen stad. Ooit zag het er niet goed uit en dreigde het polderlandschap te verstikken onder industrie en verstedelijking. Gelukkig kreeg de natuur hier toch opnieuw vrij spel en ontstond er een waardevol natuurgebied, dat mettertijd alleen maar authentieker zal worden. Vorige week volgde ik er een suggestieroute van Pasar. Er lag een krakend laagje sneeuw, de zon voorzag alles van een gouden randje en dat leverde zowaar een ⭐ op (en ja, daar zaten de Galloways misschien ook wel voor iets tussen).
Van stadsproject tot natuurreservaat
De Hobokense Polder vertelt een verhaal van veerkracht, van een oorspronkelijk plan dat transformeerde van ambitieus stadsproject in natuurreservaat. Vandaag onthult het gebied zich als een natuurlijk/natuurrijk toevluchtsoord te midden van een stedelijke omgeving; in de stilte van zijn moerassen en langs zijn kronkelende paden weerklinkt nu het harmonieuze lied van bescherming en behoud. De toekomst voor de natuur zag er hier echter niet altijd zo rooskleurig uit.
Sinds 1995 koestert het de status van natuurgebied, maar in 1998 kreeg de Hobokense Polder ook de officiële titel van natuurreservaat, de kroon op het werk van de beheerders van Natuurpunt Hobokense Polder vzw. Hoewel men nog steeds over ‘de polder’ spreekt, heeft de tijd het gebied ontdaan van traditionele polderkenmerken. Tot in het midden van de 20ste eeuw strekte zich hier inderdaad een uitgestrekte polder uit, maar tussen 1955 en 1970 onderging het landschap een gedaanteverandering door de ophoging met zand afkomstig van de aanleg van de toenmalige E3. Dit zand, oorspronkelijk bedoeld voor het ambitieuze urbanisatieproject ‘Polderstad’ — men wilde de ruimte omvormen tot stedelijk gebied met toevoeging van een KMO-zone — markeerde een keerpunt. In 1974 begon de eerste fase van Polderstad, maar na de voltooiing van de tweede fase eind jaren 70, begin jaren 80, viel het project stil. Het resterende terrein bleef onaangeroerd, een stille getuige van onvoltooide dromen …
De oliecrisis, aanhoudend protest van buurtbewoners en de vastberaden inzet van de Werkgroep Hobokense Polder leidden tot een onverwachte wending, zeg maar tot een nieuwe droom. Het gebied, dat ooit dreigde te worden opgeslokt door stedelijke ontwikkeling, werd uiteindelijk omarmd en beschermd als kostbaar natuurlijk erfgoed. De natuur kreeg hier opnieuw vrij spel en leeft zich duidelijk uit. De Hobokense Polder herbergt niet alleen diverse biotopen (open water, wilgenbroekbos, rietland, overgangsveen, kalkrijke delen enz.) maar vormt ook een zeer waardevolle moerasbiotoop met een rijke fauna en flora.
Groene long vlak bij de stad: onverwachte topper
Dankzij de beheerovereenkomst met de stad Antwerpen kon Natuurpunt de Hobokense polder, met een oppervlakte van circa 170 hectare, uitbouwen tot een gebied waar je op adem kan komen vlak bij de stad. Eerlijk gezegd had ik niet veel verwacht van deze ‘groene long en tuin voor de stad’. Op die barkoude zaterdag, kort na de middag, was er nog niet al te veel volk op de been. Tegen het einde van de wandeling, stroomden de wandelaars echter toe. Stil was het er bovendien ook nooit; het geraas van drukke stadswegen, treinverkeer en industrie was een constante op de achtergrond. Voeg daar ook nog de ligging van het natuurgebied, namelijk langs de rechter Scheldeoever tussen enerzijds de n.v. Scheepswerven en anderzijds de petroleuminstallaties van Antwerpen Zuid, aan toe … Erg aantrekkelijk klinkt het allemaal niet. En toch haalde de wandeling die ik volgde de blog en op de koop toe een ⭐. Hoe dan?
Volgens de wandelgids van Pasar was de route die ik zou volgen de A.S.Adventure wandeling door de Hobokense Polder. Ik parkeerde mijn wagen langs de drukke Schroeilaan, vlak bij het station van Hoboken-Polder, en betrad het gebied via de ingang aan het infobord wat verderop. Aanvankelijk kon ik inderdaad de bewegwijzering van Natuurpunt/A.S.Adventure volgen, maar omdat deze route gewijzigd werd, kon ik dit niet de hele tijd. Natuurpunt voorziet vier wandelpaden doorheen het gebied; de route die ik via Pasar volgde is een combinatie van de twee langste ervan, nl. paars (= A.S.Adventure) en rood. Ik ben ervan overtuigd dat beide wandelroutes op zich ook zeker en vast de moeite waard zijn — volgens mij heb ik op ‘mijn’ route zelfs het langste plankenpad gemist — maar de combinatie ervan tot een route van 7,4 km (reken daar 150 m bij als je naar vogelkijkwand stapt) was dat evenzeer. Ook ten opzichte van de route van Pasar zelf was er trouwens een wijziging wegens de permanente afsluiting van een bepaald wandelpad. Ik communiceerde hierover met iemand van Pasar: de route werd meteen geüpdatet en ook hernoemd, als alternatief voor de A.S.Adventure route.
Ze zeggen dat je een boek niet mag beoordelen op basis van de cover, voor een wandelroute geldt dat evenzeer. Hoewel de voortekenen niet echt positief waren —ik beken dat ik dacht: “OK, het wordt er dus zó eentje … ‘geentje’ dus” — ontpopte de Hobokense Polder zich als het ware tot één van mijn favorieten. De ongelofelijke landschappelijke variatie met hier en daar een plankje, de natuurlijke rijkdom — al zat deze verstopt onder een wit laagje en moet ik zeker eens terugkeren wat later op het jaar — en de ontmoeting met vredelievende grazers minimaliseerden de negatieve kantjes (de omliggende industrie die hier en daar duidelijk aanwezig is, een saai stuk langs de scheldeoever met uitkijk op die industrie …) moeiteloos. De route is voor zo’n 15 % verhard, maar dat zijn uitsluitend verharde (bv. gekasseide) wandelpaden.
Misschien moet je het tijdstip waarop je deze wandeling maakt iets nauwkeuriger uitkiezen dan bij andere routes — denk: wanneer wandelen de meeste mensen níét — maar als dat lukt, kom je zeker en vast niet bedrogen uit. Merci, Natuurpunt, voor deze ode aan de polders van weleer. En bedankt, Pasar, voor de waardevolle suggestie!
Onder de foto’s vind je alle praktische informatie over de wandelroute van Pasar. Je vindt de route ook hier terug.
Praktisch
Ik kwam op mijn route geen obstakels tegen. Blijf echter steeds alert. Ik kan niet verantwoordelijk gesteld worden voor onvolledige en/of niet accurate routebeschrijvingen. Ik kan in geen geval aansprakelijk gesteld worden voor enig direct of indirect verlies of schade voortkomend of verbonden met het gebruik van deze website. Vind je mijn foto’s mooi? Fijn! Wil je foto’s van mijn blog gebruiken? Vraag dan eerst om toestemming!