De tijd dat ik voor dag en dauw uit bed sprong om te wandelen, ligt al even achter mij. Op Pinkstermaandag sliep ik uit en trok ik mijn wandelschoenen pas na de middag aan voor een rondje langs het Vloethemveld. Dit natuur- en bosgebied in ’t Brugse Ommeland biedt een boeiende mix van militaire geschiedenis en prachtige ongerepte natuur. In deze post kom je te weten of die zeldzame combinatie, natuurlijke pracht en diepgaand historisch besef, deze plek werkelijk een unieke toets geeft.
Van woestine naar bos
Ik zal je iets bekennen — een commerçant zou zeggen dat ik tegen mijn eigen winkel spreek —: ik doe zelden research alvorens ik ga wandelen. Ik hou wel van die onbevangenheid, laat me nogal graag verrassen. Over de wandeling die ik in het West-Vlaamse Zedelgem zou maken, wist ik enkel dat ze 8,9 km lang en hoofdzakelijk onverhard was. Het is eigenlijk steeds vooral die laatste parameter die me naar een welbepaalde route lokt. Dat ik er naast natuur ook wat geschiedenis bij zou krijgen, had ik niet verwacht. Al viel dat brokje historie op Pinkstermaandag wel wat tegen: het kamphuis, het kloppende hart van Vloethemveld, was namelijk die dag gesloten. Kamphuis? In al mijn enthousiasme — want ná een wandeling duik ik wél volop in de archieven — loop ik voorop op de zaak.
Het Vloethemveld is een deel van het historische Bulskampveld, een immens heidegebied dat zich ooit uitstrekte tusschen Ghendt en Brugghe ten zuiden van het Kanaal Brugge-Gent. Tijdens de Vlaamse ontginningswoede vanaf de 11de eeuw — akkers en velden werden aangelegd, de schraalste gronden kregen een tweede leven als bossen — was het Vloethemveld één van de gebieden die het langst als heidegebied standhielden.
In 1296 schonk graaf Gwijde van Dampierre het Vloethemveld, “…woestinen of velde ligghende tusscen de prochghien van Snellengheem, Zedelgheem ende Artrike…“, aan het Brugse Sint-Janshospitaal met als doel het lager gelegen terrein te ontginnen. Daartoe werden hoeves uitgebouwd, zoals de Vloethemhoeve; ook legden de broeders een dijk aan om het water te kanaliseren en de grond voorbij deze dijk in cultuur te brengen. Het water dat door de dijk werd opgehouden vormde ondiepe vijvers waarin vis werd gekweekt. Deze viskweek was lange tijd een bron van inkomsten voor het ‘Sint-Janshuys’.
Het gebied kende in de daaropvolgende eeuwen een wispelturig parcours van bebossing, ontbossing en herbebossing. Het huidige boslandschap met zijn aangelegde dreven dateert uit de 18de eeuw, hoewel ook daarna nog verschillende keren bijna het hele bos werd gekapt. De hongersnood van 1847 en de groeiende vraag naar hout leidden namelijk tot massale ontbossing. Bij de herbebossing vanaf 1880 werden vooral snelgroeiende uitheemse bomen en naaldbomen aangeplant. Tijdens de Eerste Wereldoorlog kapten de Duitsers dan weer bijna het hele bos. Ze richtten er barakken en munitieopslagplaatsen op en legden spoorlijnen aan, maar alles werd vernietigd tijdens hun terugtrekking in 1918. Het Vloethemveld wachtte daarop echter nog een lange loopbaan als militair gebied.
Natuur met een verborgen verleden
In 1924 werd een deel van het Vloethemveld toegewezen aan het Ministerie van Landsverdediging. Langs een netwerk van parallel lopende betonbaantjes werden loodsen en opslagplaatsen (munitiedepots) opgericht. Door het opwerpen van schutsdammen ontstonden blusvijvers. Aan de ingang van het Vloethemveld bouwde men een aantal militaire gebouwen.
Tijdens de Tweede Wereldoorlog kreeg het Vloethemveld het opnieuw zwaar te verduren onder de Duitse bezetter. Nadien, van februari 1945 tot augustus 1946, was hier het grootste Britse krijgsgevangenkamp, een zogenaamd prisoner-of-war camp, van België. Om een idee te geven: op 9 juni 1945 werden er 62.000 gevangenen geteld. In totaal diende de site als doorgangskamp voor zo’n 125.000 vooral Duitse en Baltische gevangenen. Sommige krijgsgevangenen lieten muurschilderingen achter waarvan de stijl doet denken aan de klassieke mythologie. Ze gebruikten hiervoor zwarte verf op een witgeschilderde pleisterlaag. De muurschilderingen zijn te vinden in één van de barakken in het zuiden van het natuurgebied. Je kan ze echter enkel bezichtigen onder begeleiding van een gids.
Indien je met de auto komt dan kan je parkeren op parking 2, langs de Diksmuidse Heirweg.
Hoewel de ingang van de parking te herkennen is aan een hoge mast, sloeg ik er zelf geen acht op — geen vooronderzoek, het zal me leren — en reed ik het kasseibaantje (de Vloethemveldzate) in recht tegenover de parking. Zodoende vatte ik de wandeling aan vanop het onthaalplein waar ook het Kamphuis staat, het kloppende hart van Vloethemveld. Ik miste dus de passage langs de speelzone (met totempaal) en wat verderop een eerste begrazingszone, wat eigenlijk de aanlooproute is. Een verwittigd man is er twee waard … Indien je met de fiets bent, is het echter wel zo handig om gewoon de Vloethemveldzate te volgen tot aan het Kamphuis. Hier zijn momenteel trouwens volop inrichtingswerken aan de gang die omwille van drassig weer langer duren dan gepland.
Vanaf de parking of de onthaalsite verderop, kan je verschillende bewegwijzerde routes aanvatten. Zelf volgde ik de gele route die 8,8 km lang is vanaf de parking en zo’n 2 km korter vanaf het Kamphuis. Je kan vanaf de parking ook gewoon rechtdoor gaan langs de kasseiweg, wat de route ook net iets inkort. Sowieso verloopt de wandeling volledig langs trage wegen met enkel een stukje asfalt of wat kasseien op de aanlooproute. Het ‘Kamp Vloethemveld’ is alleen onder begeleiding van een gids te bezoeken. Meer info over rondleidingen en begeleide themawandelingen vind je op vloethemveldvzw.be.
Een rondje, letterlijk
Het Vloethemveld is een zeer gevarieerd gebied, met bos, heide, schrale graslanden en voedselarm water. Je kan er niet zomaar overal vrij wandelen, dit o.w.v. het militaire domein, maar ook omdat er een beschermd stiltegebied is. Via de website van Agentschap Natuur & Bos vond ik verschillende wandellussen in en rond het Vloethemveld. Mijn keuze viel uiteindelijk op de gele route ‘Langs bos en hei’ die 8,8 km lang is, volledig langs trage wegen loopt en voor zo’n 85 % onverhard is. Je kan de route desgewenst nog uitbreiden tot 10,4 km, maar indien je dat niet wil: de verkorting staat, net als de volledig route, netjes bewegwijzerd.
Hoewel je op de ‘Langs bos en hei’ wandelroute langs keurige bosdreven wandelt — die hebben trouwens allemaal een naam — en hier en daar een hei doorkruist, wandel je vooral ook letterlijk rónd Kamp Vloethemveld en het stiltegebied. Ik geef toe dat ik best wel nieuwsgierig was naar wat er binnen de omheining allemaal te beleven viel, maar gelukkig boden de Waterhut en verderop de Heidetoren soelaas. De fraaie Waterhut gunt je een blik op een grote vijver middenin het voormalige militair domein en wie weet spot je wel een bijzondere vogelsoort. Idem vanop de al even spectaculaire Heidetoren, maar daar sta je 6 meter boven de grond. Het infobord op de toren geeft bovendien een interessante simulatie weer van het domein van 1945 tot vandaag. De architectuur van de Heidetoren is gebaseerd op de wachttorens van het voormalige krijgsgevangenenkamp.
Aanrader, maar …
Hoewel ik deze wandelroute (en vermoedelijk ook de andere wandelroutes) langs het Vloethemveld zeker kan aanbevelen, bekroonde ik de ‘Langs bos en hei’ wandelroute niet met een ⭐. Het overwegend onverharde karakter, de trage wegen en de uitzonderlijke mix van natuur en geschiedenis maken van deze wandeling best wel een aanrader. Échte avonturiers zullen hier echter wat op hun honger blijven zitten. De dreven zijn net iets de recht, de paadjes iets te platgetreden waardoor de route niet bepaald spannend, zij het soms zelfs een beetje eentonig is, maar wel zeer rustgevend. Verdwalen kan je er niet. Ook wie op zoek is naar dat ‘alleen op de wereld’ gevoel, blijft hier best weg. Het Vloethemveld is namelijk niet alleen een hotspot voor wandelaars, maar ook voor joggers. Paradoxaal genoeg is de stilte in het gebied haast oorverdovend.
Geen topfavoriet, maar dus wel een aanrader voor wie op zoek is naar een mooie wandelroute met een mix van natuur en cultuur, langs ‘veilige’ paden — alhoewel het hier en daar wel opletten is voor stoere fietsers — met op de achtergrond niets dan rustgevende natuurlijke geluiden. Ik ben zeker fan!
Download hier het GPS (GPX) bestand van de route:
Bronnen: Inventaris Onroerend Erfgoed, Vloethemveld v.z.w., Natuur & Bos
Ik kwam op mijn route geen obstakels tegen. Blijf echter steeds alert. Ik kan niet verantwoordelijk gesteld worden voor onvolledige en/of niet accurate routebeschrijvingen. Ik kan in geen geval aansprakelijk gesteld worden voor enig direct of indirect verlies, schade of letsel voortkomend uit of verbonden aan het gebruik van deze website. Vind je mijn foto’s mooi? Fijn! Wil je foto’s van mijn blog gebruiken? Vraag dan eerst om toestemming!