Witte rook! Vorige week kondigde de Vlaamse regering officieel de oprichting aan van drie nieuwe Nationale Parken. Één daarvan is Rivierpark Scheldevallei met haar unieke getijdennatuur en haar bijrivieren. En moet je nu wat weten? Mijn eigenste gemeente Wetteren ligt precies in het hart van dit gloednieuwe Nationale Park! Het hoeft dan ook niet te verwonderen dat ik, met Wetteren als uitvalsbasis, al een aardig stukje van het Rivierpark bewandeld heb. In deze post laat ik je kennis maken met maar liefst 13 routes in dit gebied waar de klemtoon ligt op natuur, biodiversiteit, de unieke belevingswaarde en de erfgoedwaarde.
Rivierpark Scheldevallei
Het gloednieuwe Rivierpark omarmt de Scheldevallei tussen Gent en Antwerpen. Het is een een open plek die ademruimte biedt in een verder verstedelijkt gebied. De Scheldevallei vormt het hart van agrarische bedrijvigheid, terwijl ze ook doordrenkt is van natuurlijke pracht en cultureel erfgoed. Het schilderachtige landschap is er bezaaid met charmante dorpjes, eeuwenoude kerken, abdijen, maritiem erfgoed en majestueuze kastelen. Deze laatste vormen samen met de Lakenhalle van Dendermonde de internationale toegangspoorten tot het Rivierpark Scheldevallei. Van het Gentse Gravensteen, de Kastelen van Laarne en Bornem, Kasteel Wissekerke in Bazel tot het Steen in Antwerpen: stuk voor stuk zijn het parels langs de getijgebonden levensader van Vlaanderen.
Zeven betoverende regio’s vormen de deelgebieden van Rivierpark Scheldevallei: de Polders van Kruibeke, de Durmevallei, de Damvallei en Gentbrugse Meersen, de Kalkense Meersen en het Donkmeer, Klein-Brabant, Waterrijk Dendermonde en tot slot de karaktervolle Rupelstreek. Samen geven ze gestalte aan een prachtig landschap, rijk aan natuurlijke schoonheid en historische schatten, ideaal voor verkenning en ontspanning.
Hieronder vind je 13 wandelroutes die ik reeds verkend heb in het Rivierpark Scheldevallei. Wie mijn blog een beetje volgt, weet dat ik mijn hart verloren heb aan de Kalkense Meersen. De meeste wandelingen in deze post situeren zich in dit meersenlandschap om de eenvoudige reden dat ik er vlakbij woon.
Oude Schelde wandeling
Schellebelle | 8,6 km
De Kalkense Meersen zijn een cluster van verschillende wetlands die je kan betreden vanuit de omliggende gemeentes. De Oude Schelde wandeling is een knooppuntenroute van Natuurpunt die start in Schellebelle. Ooit maakte de Schelde een sierlijke bocht tussen Kalken, Schellebelle en Wetteren, maar op het einde van de 19de eeuw werd een doorsteek gemaakt die de vaarroute voor schepen met 3,5 kilometer verkortte. De oude rivierbedding slibde dicht. Daarnaast werden de Meersen decennialang drooggelegd voor landbouwgebruik. In 2018 werd de Oude Schelde opnieuw uitgegraven en het waterpeil verhoogd om het oorspronkelijke rivierkarakter van de Kalkense Meersen te herstellen.
Vandaag is het pad langs deze prachtige brok meanderende natuur misschien wel het mooiste van de hele Kalkense Meersen. Als je houdt van onthaasten in en observeren van de natuur, dan is deze grotendeels (71 %) onverharde wandelroute zeker iets voor jou. Voor mij persoonlijk is de Oude Schelde wandeling een topfavoriet. Het is mijn go-to wandelroute, elke kronkel in het landschap is een oude bekende …
Oude Schelde wandelroute
Kalken | 6,9 km
De Oude Schelde wandelroute is een suggestieroute van Routen die officieel start in Kalkendorp. Zij is de perfecte aanvulling op de Oude Schelde wandeling van Natuurpunt. Het prachtige pad langs de Oude Scheldemeander is de gemene deler van beide wandelroutes, maar je verkent respectievelijk de Kalkense Meersen ten noorden (Routen) en ten zuiden (Natuurpunt) ervan.
De Oude Schelde wandelroute is net geen 7 km lang en bestaat grotendeels uit (vaak drassige) aardewegen. Hier en daar werden grind- of betonweggetjes aangelegd, alsook een fiets- en voetgangersbrug over de Kalkenvaart, om de Kalkense Meersen aan te sluiten op het netwerk van recreatieve assen tussen de omringende natuurgebieden. Op een verhard kilometertje door het dorp van Kalken na, wandel je op de Oude Schelde wandelroute uitsluitend langs trage wegen die niet voor verkeer toegankelijk zijn.
Scheldebroeken
Berlare | 7 km
Ter hoogte van Berlare gaan de Kalkense Meersen over in de Scheldebroeken: een 7 kilometer lange lappendeken van kruidenrijke open graslanden, broekbosjes en ondiepe waterpartijen. Ik maakte er een knooppuntenwandeling van 7 km langs de akkers en graslanden van de Paardeweide en het Paardebroek, wetlands die deel uitmaken van het natuurgebied. Sinds 1992 werkt de vzw Durme hier aan het herstel van de waarde voor de natuur door de uitbouw van het reservaat.
Spectaculair is deze wandelroute niet, maar voor wie het kleine weet te appreciëren, is het een pareltje. Je wandelt langs akkers en veeweiden via modderige paden en plassen die de eerste zonnestralen meesterlijk weerspiegelen. Er zijn enkele iets mindere stukjes langs de gewone baan, maar wat verderop kan je dan weer het Paardebroek bewonderen, een stuk vochtig grasland in ware wetland-stijl. Ter hoogte van de aanpalende Paardeweide, een landschap van riet en open water, verlaat je het jaagpad en duik je het bos in. Verwacht geen oeroud, dichtbegroeid woud met reuzehoge bomen, maar desondanks de nabijheid van het jaagpad waan je je hier ver weg van de bewoonde wereld. En dan is er ook nog ’t Riekend Rustpunt, het kleinste museum van Vlaanderen over mest.
Waterhoek
Berlare | 9,4 km
Ook voor de volgende wandelroute blijven we nog even in Berlare. Op eze knooppuntenwandeling van Routen bestaat wandel je via onverharde of begrinte voetwegen langs akkers, graslanden en door ‘het Zwin van Berlare’, met op de koop toe een voetveer en een prachtig vlonderpad.
De wandeling dankt haar naam aan de straat die naar het Scheldeveer tussen Berlare en Appels leidt. Deze werd op haar beurt dan weer vernoemd naar de roman De teleurgang van de Waterhoek van Stijn Streuvels. In deze klassieker uit 1927, beschreef de West-Vlaamse auteur het verzet van plattelanders tegen de bouw van een brug over de Schelde. Hoewel het boek zich afspeelt in de Waterhoek in Avelgem, koos men voor de verfilming ervan voor de wijk Aubroeck in Berlare.
De Waterhoek wandelroute bestaat eigenlijk uit twee lussen die van elkaar gescheiden zijn door de Schelde. De eerste lus van 6,4 km voert je hoofdzakelijk langs het Aubroek. Akkers en vochtige hooilanden, her en der doorsneden door kleine waterloopjes, bepalen hier het uitzicht. Via het Appels Veer bereik je de tweede lus op grondgebied Appels aan de overkant van de rivier. Op deze kortere route (± 3 km) maak je kennis met natuurgebied de Oude Schelde dat ontstond doordat de Schelde er in de 19de eeuw werd rechtgetrokken. Hoewel het land hier op de meeste plaatsen het water heeft ingenomen, is dit het hele jaar door toch nog een drassig gebied. Op het natste stuk door één van de broekbosjes houdt een mooi vlonderpad je schoenen netjes droog.
Galloway wandelroute
Schellebelle | 8,3 km
De Kalkense Meersen zijn één van de laatste stiltegebieden in Oost-Vlaanderen. Het laaggelegen gebied ligt in de voormalige overstromingsvlakte van de Schelde. Om de omgeving voor watersnood te behoeden, werd het Sigmaplan in het leven geroepen met als doel natuurlijke overstromingscapaciteit te voorzien. Wijmeers is het gecontroleerde overstromingsgebied van de Meersen, dat naar schatting maar eens om de 50 jaar onder water zal lopen. Het landschap is een zogenaamde ‘wastine’, een ietwat uitheems ogende mengeling van grasland, heide, struweel en bos. En die woeste grond wordt begraasd door Galloways, hoornloze runderen uit Schotland. De dieren hebben een immens gebied ter beschikking dat je betreedt via klaphekjes. Hoewel ze door hun primitieve kenmerken een imposante indruk maken, zijn het zachtaardige grazers. Ook dragen ze bij tot de diversiteit van het landschap doordat ze niet enkel grassen eten.
De Galloway wandelroute is een knooppuntenroute met een heel divers traject. Je wandelt langs open grasvlakten, moerassen, poelen, heides, bosjes en dijken. Starten doe je in het dorp van Schellebelle vanwaar je het voetveer naar de andere oever van de Schelde neemt. Aan de overkant duik je meteen de Kalkense Meersen in. Met haar 8 km is de Galloway wandelroute een ideale gezinswandeling. Met uitzondering van een vrij lang stuk langs de Scheldedijk, is het een zeer gevarieerde route. Elke bocht heeft een ander, verrassend landschap in petto.
Stationsstapper Schellebelle – Schoonaarde
Schellebelle | 22,3 km
Een ferme stapper van ’t Veer in Schellebelle, langs de Kalkense Meersen, het Donkmeer en Nieuwdonk, Berlarebroek, ’t Riekend Rustpunt, de Paardeweide en Paardebroek, helemaal tot aan het station van Schoonaarde. De stationsstapper Schellebelle-Schoonaarde is een ideale wandeling om het wandelnetwerk Kalkense Meersen-Donkmeer te verkennen.
Op deze ‘meersenroute XL’ maak je o.a. kennis met Belham dat doorkruist wordt door de Bellebeek en de Oude Schelde, één van de mooiste plekjes van de Meersen. Deze stationsstapper bewijst dat je het geluk niet altijd te ver moet zoeken. Op voorhand had ik niet verwacht dat deze wandeling — op een paar kilometer van mijn woonplaats N.B. en wééral in de Kalkense Meersen — zomaar één van mijn favorieten zou worden. Nieuwe plekjes ontdekte ik niet, maar het herontdekken was minstens even leuk!
Stuifduin wandelroute
Wetteren | 10,7 km
Op de Stuifduin wandelroute maak je niet alleen kennis met de Kalkense Meersen, maar ook met de oeroude Wetterse rivierduinen. De Warandeduinen — in de Wetterse volksmond beter bekend als ‘de Zandbergen’ — zijn een beschermd natuurreservaat dat grenst aan provinciedomein Den Blakken. Den Blakken zelf is slechts 10 ha groot, maar het groene plekje is een oase van rust aan de rand van het drukke centrum. In het aangrenzende parkbos is het heerlijk vertoeven en waar het bos overgaat in het natuurreservaat, leidt het wandelpad je langs eeuwenoude hakhoutbossen en de nog veel oudere stuifduinen. Vervolgens verken je een mooi stukje van het Kalkense meersenlandschap, vooraleer het veer je terugbrengt naar de andere kant van de Schelde.
Turfput wandelroute
Berlare | 10,2 km
Natuurlijk zijn er heel wat overlappingen tussen alle eerder vermelde wandelroutes, maar toch heeft elk haar eigen karakter en troeven. Op de Turfput wandelroute stap je in het spoor van de turfstekers van weleer langs de oude turfputten, verken je wat overblijft van de Gratiebossen en ontdek je een stukje van de Kalkense Meersen, om uiteindelijk uit te komen bij Nieuwdonk en het Donkmeer.
Uitbergen
Schellebelle | 9 km (+ evt. 3,8 km)
De laatste wandeling in de Kalkense Meersen is een knooppuntenwandeling van 9 km die start in Wijmeers, het overstromingsgebied van de Meersen waar Schotse Galloways grazen. Verderop brengt het jaagpad je via Nieuwdonk (niet het recreatiedomein zelf maar wel de gelijknamige weg die uiteindelijk wel uitmondt in het parkgebied) naar het heerlijke bosdomein Maeydonck.
Ook de moeite: een omweg langs de Bergenmeersen aan de overkant van de Schelde. Daar vind je namelijk de Brielwegel, een stevig vlonderpad van meer dan 600 meter lang!
Damvallei
Destelbergen | 9,2 km
Nog meer vlonderen kan je op het Damvalleipad, nabij Gent. In een oude Scheldemeander te Destelbergen en Laarne ligt namelijk de Damvallei. Helaas is dit natuurgebied als het ware gevierendeeld door de drukke E17 en R4. Hierdoor moet je de mooie paden af en toe verlaten om over of onder de drukke verkeersaders te passeren. Gelukkig maakt het natuurlandschap dit ruimschoots goed.
De vele bordjes met “niet betreden” herinneren je regelmatig aan de kwetsbaarheid van het gebied. Natuurpunt investeert zwaar om de Damvallei in haar oude glorie te herstellen en het natuurgebied geniet Europese bescherming. Je wandelt er langs hooilanden, moerassen, elzenbroekbosjes en oude turfputten. Het ecosysteem herbergt een zeer diverse fauna en flora. Met een lengte van 9 km en verrassende, speelse paden is een tochtje langs het Damvalleipad een ideale gezinswandeling.
Mespelwegel
Dendermonde | 7,3 km
In de armen van de Dender vind je de Mespelwegel, een wandeling van iets meer dan 7 km in de Beneden-Dendervallei tussen Aalst, Lebbeke en Dendermonde. Het open natuurlandschap is maar liefst 850 hectare groot en bestaat uit verschillende deelgebieden. Er lopen allerlei wandelroutes doorheen het gebied, maar mijn keuze viel op de Mespelwegel die je vanaf het kerkplein in Mespelare eerst langs de oevers van de Oude Dender, vervolgens de Dender zelf en tenslotte Hogedonk brengt.
Jaagpaden vermijd ik liefst op natuurwandelingen, maar soms zijn ze onvermijdelijk, zoals op de Mespelwegel waar je letterlijk omarmd wordt door de Dender en haar uitlopers. De Denderoever is dan wel bijzonder mooi, toch was ik blij dat ik het jaagpad kon verlaten om natuurgebied Hogedonk in te duiken. Het gebied dankt zijn naam aan zeven lage zandheuvels, zogenaamde ‘donken’, ontstaan tijdens de laatste ijstijd, toen hevige winden het zand op hopen naar het binnenland bliezen. Het is een gevarieerd rivierlandschap met vochtige meersen, rietvelden en stukjes bos, doormidden gesneden door de Dender. In de drassige weilanden maken landbouwers gebruik van een uitgebreid netwerk van afwateringssloten. De oude Dendermeanders en de talijke grachten en poelen, maken het gebied tot een bijzonder waardevolle biotoop voor allerhande fauna en flora.
Kruibeekse Kreek
Bazel | 7,2 km
Reeds in 2021 erkende Vlaams Minister van Natuur Zuhal Demir in de polders van Kruibeke een oppervlakte van 505,88 ha als natuurreservaat. Het grootste overstromingsgebied van het Sigmaplan werd zo toen ook het grootste natuurreservaat van Oost-Vlaanderen. Twee jaar later maakt deze parel deel uit van het Rivierpark Scheldevallei.
Bazel, een deelgemeente van de fusiegemeente Kruibeke in het oosten van het Waasland, scoort hoog in de top van de mooiste dorpen van Vlaanderen. Bij de start van de wandeling op het Koningin Astridplein aan de parochiekerk Sint-Pieter wordt meteen duidelijk waarom. Een passage langs het kasteel van Wissenkerke wordt bewaard voor op het einde van de wandeling; eerst voert de Lange Gaanweg je naar het hart van de polders.
Slikken en schorren, grachten en kreekjes, broekbossen met laagveen, natuurlijke en aangelegde vijvers,… Dit alles mag je verwachten van het polderlandschap op de Kruibeekse kreek wandelroute. Ook op deze route zit een lang stuk langs het jaagpad, maar van op de verhoogde dijk heb je een prachtig uitzicht op de polders. Uiteindelijk kom je via de zogenaamde Verkortingsdijk vanop het jaagpad terecht op het kasteeldomein van Wissekerke.
Kruiskapel wandelroute
Eksaarde | 11,9 km
De Kruiskapel wandelroute in Eksaarde is Geluk met een hoofdletter. De route dankt haar naam aan een 17de eeuwse kapel die gebouwd werd op de vindplaats van enkele kruisen waaraan bovennatuurlijke krachten werden toegekend. De hoofdrol op deze wandelroute is echter weggelegd voor de Linie en de Moervaart.
Natuurreservaat de Linie strekt zich uit langs een militaire verdedigingslijn van grachten, forten en schansen die ten tijde van de Spaanse successieoorlog door de Franse bezetter werd opgeworpen. Vandaag is de Linie een mozaïeklandschap van bossen, weiden, akkers, houtkanten, rietveldjes, oude turfputten en vijvers.
De Franse verdedigers gebruikten de Moervaartdepressie als een natuurlijke verdediging tegen de noordelijke dreiging. De Moervaart zelf werd al in de Middeleeuwen gegraven om de afwatering van de gronden te verbeteren en zo weiland en landbouwgrond te winnen. Ooit was de Moervaart een economisch belangrijk kanaal; nu is het niet meer dan een idyllische waterloop die louter nog voor de pleziervaart gebruikt wordt. Het onverharde jaagpad lijkt dan ook in niets op het soms drukke geasfalteerde pad langs de oevers van de Schelde. De smalle strook dotterbloemgraslanden langs de vaart maken deel uit van de Lokerse Moervaartmeersen, een natuurgebied met een grote landschappelijke verscheidenheid: meersen, begraasde zones, bosjes en enkele vijvers.
De laatste 2 km van de Kruiskapel wandelroute leg je af in een rechte lijn langs het oude Spoorwegpad tot in het centrum van Eksaarde. De oude sporen zijn weggehaald maar de oude spoorwegbedding bleef bestaan en is nu geasfalteerd. Vanop het verhoogde wandel- en fietspad heb je een prachtig zicht op de meersen, een uitzicht dat nooit tegensteekt.
Ik kwam op mijn route geen obstakels tegen. Blijf echter steeds alert. Ik kan niet verantwoordelijk gesteld worden voor onvolledige en/of niet accurate routebeschrijvingen. Ik kan in geen geval aansprakelijk gesteld worden voor enig direct of indirect verlies of schade voortkomend of verbonden met het gebruik van deze website. Vind je mijn foto’s mooi? Fijn! Wil je foto’s van mijn blog gebruiken? Vraag dan eerst om toestemming!